Functie of Vak? (deel1)

In de ICT wereld (en waarschijnlijk ook daarbuiten) is het een bekend fenomeen. Zoek een programmeur en je komt een wereld aan verschillende benamingen voor dezelfde functie tegen, variërend van Systems Programmer, Systems Engineer, Analist Programmeur tot Systems Application Manager (iedereen is manager tegenwoordig).

Op zich is dat nog niet zo’n probleem, tot het moment dat je als grotere organisatie een projectgroep wilt gaan samenstellen en je de basisfuncties in je project wilt betrekken. Het probleem wordt nog groter als je dat over verschillende bedrijfsonderdelen of zelf bedrijven wilt realiseren. Het bij elkaar zoeken van de juiste mensen op basis van functiebenaming wordt dan onderhand een hachelijke opdracht.

De praktijk en het probleem

Dit probleem ondervond een grote financiële instelling die over de bedrijfsonderdelen heen, haar projecten wilde bemensen. Het doel: het opzetten van een intern softwarehuis met ruim 1500 man, van waaruit de verschillende projecten hun functionarissen kunnen kiezen.

Dit is de basis van waaruit Vakprofielen opgezet zijn.

De opdracht

Creëer een eenduidige profielopzet waarmee functionarissen uit meerdere bedrijfsonderdelen met elkaar vergelijkbaar worden.

In eerste instantie zijn we op zoek gegaan naar de verschillende functies die er binnen de organisatie aanwezig waren. We troffen hier honderden verschillende benamingen aan met allemaal subtiele verschillen in de functieomschrijvingen. Daarnaast werden de verschillende functionarissen ook nog op verschillende niveaus ingeschaald. Het leek er bijna op dat iedere functionaris zijn eigen functieomschrijving had. Dit was niet de weg om te volgen.

Terug naar de kern

Dan maar terug naar de kern van een functie. Een programmeur moet kunnen programmeren, daar waren we het allemaal over eens. Een programmeur moet kennis hebben van het doelplatform waarvoor hij/zij haar programma’s maakt. Een programmeur moet kennis hebben van de databases waarmee gewerkt wordt… en zo zijn er verschillende kerngebieden aan te wijzen die behoren tot de kern van de functie van een programmeur.

Deze opzet kan overigens ook worden opgezet voor een metselaar die in de bouw werkt. De metselaar moet kunnen metselen, voegen, specie aanmaken, meten, etc.. Maar voor een metselaar zijn niet zoveel benamingen als voor een functionaris uit de ICT wereld.

Terug naar de programmeur. We begonnen dus met het inventariseren van de verschillende programmeertalen, databases, doelplatformen waarop we de programmeurs zouden kunnen indelen. Iedereen die in de automatisering werkzaam is weet dat hier een enorm grote lijst gaat ontstaan. Zelf “spreek” ik wat talen uit de jaren 80 als Pascal, Cobol 66 en Cobol 85, TAL, Basic, een beetje Fortran, TACL en dan nog een set aan afgeleide programmeertalen, maar de totale lijst met programmeertalen wordt eigenlijk te omvangrijk om er iets zinnigs mee te kunnen doen.

Deze weg bleek ook niet het gewenste resultaat op te leveren, maar we zaten wel in de goede richting. Bij het inventariseren van de kennis die de functionarissen nodig hebben, gingen we op zoek naar de kennisgroepen die we konden onderscheiden en daar zit de kern van het Vakprofiel.

Het Vakprofiel

We hadden nu een set aan kennisgroepen waaraan een programmeur
moest voldoen. En of een programmeur nu Cobol “spreekt” of C#, we konden nu hun kennis onderbrengen in de kennisgroep “Kennis van programmeertalen”. Hiermee konden we in ieder geval alle programmeur-achtige functies vergelijken.

In onze zoektocht kwamen we in aanraking met de uitwerking van een studie uitgevoerd door vooraanstaande bedrijven, organisaties en instellingen waarin deze kennisgroepen uiteen gezet zijn; “het Frameworks”. Het Frameworks beschrijft alle kennisgebieden die binnen de automatisering aanwezig zijn en geeft per kennisgebied een 4-tal niveaus aan van deze kennis.

Nu hadden we de bouwstenen in de hand waarmee alle ICT functies opgebouwd konden worden!

Aan de slag

Gewapend met dit Frameworks en de kennis van de organisatie konden we onze eerste Vakprofielen opstellen. We begonnen met het samenstellen van de directe Vakkennis die onze ICT’ers moesten hebben om het vak van programmeur uit te kunnen voeren. (directe Vakkennis van een metselaar is bijvoorbeeld kennis van materialen, kennis van gereedschappen, bouwplannen kunnen lezen, etc).

Per kennisgebied werd het gewenste niveau aangegeven.

Niveau 1: basiskennis en functionaris kan dit onder begeleiding toepassen
Niveau 2: Functionaris kan dit zelfstandig toepassen
Niveau 3: Functionaris heeft kennis van meerdere programmeertalen (in dit geval)
Niveau 4: Functionaris kan brede kennis ook uitdragen en anderen begeleiden.

Hiermee ontstonden dus allerlei profielen, met beschrijvingen variërend van junior tot senior automatiseringspersoneel.

Na het omschrijven van de Vakkennis, begonnen we met het omschrijven van de Businesskennis. Kunnen programmeren is één ding, maar als de organisatie projectmatig werkt, zul je ook kennis moeten hebben van de projectmanagement methodiek. Onder de kop Businesskennis werden dus de indirecte kennisgebieden gegroepeerd. Zo kun je bij een automonteur denken aan kennis van tijdsverantwoordingssystemen omdat zijn uren door de klant betaald moeten worden en bij de metselaar kun je denken aan VCA voor Veiligheid, Gezondheid en Milieu.

Een derde kennisgebied wat we vervolgens beschreven heeft te maken met de kennis van de branche waarin de organisatie opereert. In dit geval werd de Branchekennis getypeerd als kennis van hypotheeksystemen, kennis van pensioenen, kennis van verzekeringen, kennis van spaarproducten, etc.

De automonteur zou hier kennis van zijn merk plaatsen of kennis van personenauto’s en kennis van bedrijfswagens.

Met deze 3 kennisgebieden hadden we de noodzakelijk kennis voor de verschillende functionarissen getypeerd. Met het toevoegen van Gedrag en Vaardigheden completeerden we het geheel en het Vakprofiel was compleet.

Invoeren van het Vakprofiel

Nu de Vakprofielen beschreven waren, konden de verschillende functionarissen gekoppeld worden aan een Vakprofiel.

In Deel 2 ga ik in op de invoering van Vakprofielen in de organisatie en de mogelijkheden die dat met zich mee brengt.

Fernando Estarippa, Symionaut